Komunikat IBL PAN

Komunikat IBL PAN dotyczący konferencji
„Zwierzęta i ich ludzie. Zmierzch antropocentrycznego paradygmatu?”

W odpowiedzi na artykuły, które pojawiły się w mediach o profilu konserwatywno-katolickim, wyjaśniamy, że konferencja „Zwierzęta i ich ludzie. Zmierzch antropocentrycznego paradygmatu?”, organizowana przez Instytut Badań Literackich PAN wraz z Towarzyszącą jej wystawą „Ecce animalia” w Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku, pod patronatem Animals & Society Institute, Institute for Critical Animal Studies i Minding Animals International, nie jest skierowana przeciwko Kościołowi katolickiemu ani osobom wierzącym. Wśród naszych prelegentów są m. in. naukowcy z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego i Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.


Studia nad zwierzętami są interdyscyplinarnym obszarem badań, który kładzie nacisk na powiązanie teorii z praktyką społeczną, m. in. etycznym traktowaniem zwierząt, czyli boskiego stworzenia. Podstawowym celem konferencji są rozważania nad relacjami między ludźmi a zwierzętami – czyli naszymi braćmi mniejszymi, jak nazywał zwierzęta św. Franciszek – które do tej pory w Polsce rzadko były przedmiotem badań naukowych.

Przypominamy też o istnieniu nurtu teologii ekologicznej oraz książce „Teologia zwierząt” autorstwa protestanckiego teologa Andrew Linzeya, wydanej w Polsce przez wydawnictwo WAM, najstarsze wydawnictwo katolickie w Polsce. Polecamy uwadze książkę „Głaskane, tuczone, zabijanie” Antona Rotzettera, wydaną przez wydawnictwo Święty Wojciech, a także numery czasopism katolickich poświęcone relacjom między ludźmi a zwierzętami: „Znak” (nr 694, marzec 2013 ) oraz „Więź” (nr 7(477), lipiec 1998).

Pragniemy w tym miejscu zaznaczyć także istnienie takich międzynarodowych organizacji jak Inicjatywa Kościół i Zwierzęta (AKUT), Chrześcijańskie Stowarzyszenie Wegetarian (CVA). Wśród polskich chrześcijańskich inicjatyw na rzecz zwierząt warto wymienić Interwencję w sprawie Braci Mniejszych.

Poniżej odnosimy się do tych zagadnień konferencyjnych, które wzbudziły najwięcej kontrowersji.

Protestujemy przeciwko interpretacji zagadnień konferencyjnych w kategoriach seksualnych, przede wszystkim przeciwko sprowadzaniu znaczenia słowa relacja do relacji seksualnej.  Pragniemy w tym miejscu podkreślić, że aktywiści na rzecz praw zwierząt w wielu krajach starają się walczyć z zoofilią i tam, gdzie jest ona legalna doprowadzić do jej delegalizacji. Mówiąc o kontakcie cielesnym i psychicznym ze zwierzętami, warto wspomnieć chociażby dogoterapię czy hipoterapię, w których kontakt fizyczny i psychiczny ze zwierzętami pomaga w leczeniu ciężko chorych dzieci. Międzygatunkowe próby zbliżenia zaś odnoszą się do różnego rodzaju sytuacji, w których zwierzęta różnych gatunków, np. takich, które teoretycznie powinny być swoimi wrogami, zaprzyjaźniają się, jak np. tygrysica opiekująca się osieroconymi prosiętami. Mamy tu na myśli także relacje między ludźmi, czyli, zgodnie z taksonomią biologiczną, ssakami naczelnymi gatunku homo sapiens a zwierzętami różnych gatunków, np. w ogrodach zoologicznych, przemysłowych hodowlach, laboratoriach, schroniskach czy gospodarstwach domowych.

Porównania masowej rzezi zwierząt do obozów zagłady pojawiły się już w twórczości Isaaca Bashewisa Singera i Teodora Adorno. Pojęcie „holokaustu zwierząt” zyskało rozgłos przy okazji kampanii organizacji PETA „Holokaust na twoim talerzu” oraz wydania książki „Wieczna Treblinka” Charlesa Pattersona. Celem naszej konferencji jest przedyskutowanie sposobów rozumienia i obrazowania tego pojęcia, a częścią rozważań może być także jego krytyka. Warto jednak zauważyć, że wśród działaczy na rzecz zwierząt, którzy sami porównywali holokaust do przemysłowej hodowli i rzezi zwierząt byli m. in. Żydzi, którzy przeżyli Zagładę i ich potomkowie.

Sformułowanie „Zmierzch antropocentrycznego paradygmatu?” stanowiące podtytuł konferencji sugeruje chęć przemyślenia utartych sposobów myślenia o miejscu i roli człowieka w świecie, przy czym nie ma wymiaru antyludzkiego czy antyhumanistycznego.

Wierzymy, że wśród katolików i osób o konserwatywnych poglądach politycznych, jest zarówno wiele osób wrażliwych na los zwierząt, jak i jednostki zainteresowane naukową analizą niniejszej problematyki.

 

ul. Nowy Świat 72, 00-330 Warszawa, e-mail: archiwum@ibl.waw.pl